Overzicht: Heraldisch compendium

Vaan Voorbeeld van Vaan Een rechthoekig of driehoekig stuk doek, de rechthoekige vaak aan een zijde een- of meerpuntig, dat met de korte zijde aan een drager bevestigd is. In de heraldiek komen vanen vooral voor aan een scheepsmast of een lans of stok, die dan soms door een andere wapenfiguur (ridder, paaslam) wordt vastgehouden. Dieren of andere figuren op vanen moeten altijd naar de stok of mast toegekeerd zijn, daar het anders lijkt of zij uit de vaan weglopen. Steeds aangeven in welke richting de vaan wijst. [Szymkowiak]
Vaandel Aan een horizontale draagstok opgehangen en als geheel bevestigd aan een lans of met lanspunt bekroonde staf. Het doek is meestal aan de onderkant afgerond, en rondom is franje aangebracht. Figuren en kleuren worden door borduur- of schilderwerk aangebracht. Vaandels komen soms in wapens voor als helmteken of vastgehouden door schildhouders.
Vaartuigen Vele typen vaartuigen komen in wapens voor. Zoveel mogelijk het soort schip opgeven met eventuele bijzonderheden. Het is opgetuigd als alle zeilen zijn bijgezet. Als de zeilen en mast ontbreken spreekt men van onttakeld. Soms zijn schepen bemand.
Vaas Voorbeeld van Vaas Kunstig vaatwerk, meestal meer hoog dan breed en met vernauwde hals, met of zonder oren. Komt in allerlei vormen voor, naar gelang gebruik en tijd. [Blom]
Vager Voorbeeld van Vager = Veger.
Vair Voorbeeld van Vair

Heraldische voorstelling van een kostbaar bontwerk dat bestaat uit samengevoegde stukjes hermelijn en petitgris. Dit laatste is oorspronkelijk bont van de grijze eekhoorn, door de Venetianen uit Zuid-Rusland geïmporteerd. Het wordt afgebeeld als beurtelings zilveren en blauwe, in vier rijen gerangschikte klokjes, de blauwe met de top en de zilveren met de basis naar boven, zodat de klokjes van verschillende kleur met de voet aan elkaar aansluiten. Het eerste stukje vair moet van zilver zijn (dus een half klokje). Het aantal van die klokjes is door het gebruik bepaald: op de eerste en derde rij vier blauwe en daartussen drie zilveren; tenslotte twee halve zilveren aan de zijden. Als er meer rijen en stukken zijn (en ze dus naar verhouding kleiner zijn) dan bij het gewone vair, spreekt men van kleinvair. Aan de andere kant spreekt men van grootvair, als er minder rijen en stukken zijn, in de regel maar drie rijen. Zie ook: tegenvair, paalvair en bontvair. [Boshuisen]

Vair van andere kleur Voorbeeld van Vair van andere kleur Als de kleuren anders zijn dan gebruikelijk spreekt men bijvoorbeeld van vair van zilver en zwart of van vair van goud en rood.
Vairklokje Voorbeeld van Vairklokje Afzonderlijke vairklokjes komen in een aantal wapens voor. Ze staan meestal met de top naar boven. Hun aantal en kleur moeten steeds vermeld worden. [Van Backerswaerde]
Vakken Bij een geschaakt veld telt elke rij een aantal vakken.
Valdeur Voorbeeld van Valdeur Een, meestal opgetrokken, getraliede deur met punten onderaan, die men aan de bovenkant van een burchtpoort ziet. De valdeur wordt verticaal voortbewogen en aangedreven door een horizontale as. Komt ook als zelfstandige wapenfiguur voor. Hij heeft dan bovenaan twee ogen waaraan kettingen zijn bevestigd, die langs het traliewerk afhangen. [Creutz, Van der Stadt]
Valk Voorbeeld van Valk Roofvogel. In de vlucht met lange, spitse vleugels. In wapens wordt hij van terzijde voorgesteld en dikwijls versierd met belletjes, die met loshangende riemen of linten aan de poten zijn vastgemaakt. Vaak hebben zij ook nog een kapje over de kop, dat hun ogen bedekt en waaraan bovendien weer een belletje bevestigd is. Zij kunnen gekapt, gebeld, geringd en gebonden zijn. Soms zitten zij op een kruk. [Falck, Valck]
Valkenoog Voorbeeld van Valkenoog Wordt afgebeeld als een zilveren schijfje dat met een kleiner zwart schijfje beladen is. [Van Kappel, Ripperbrant]
Van het een in het ander Voorbeeld van Van het een in het ander Een figuur die zich in een verdeeld schild, half in het ene en half in het andere deel bevindt, met verwisseling van metaal en kleur. [Alblasserdam]
Van het een op het ander Voorbeeld van Van het een op het ander In een gelijkmatig verdeeld schild is elk vak met een of meer gelijksoortige figuren beladen, die telkens met de kleur van het veld wisselen. [Couvée]
Van het schild Deze uitdrukking duidt op een herhaling van een figuur die zich in het wapenschild bevindt, bijv. bij een helmteken om herhaling van zinnen te voorkomen.
Van het veld Voorbeeld van Van het veld De betrokken figuur heeft dezelfde kleur als het veld.
Van het zelfde Een figuur met dezelfde kleur, die reeds in de wapenbeschrijving genoemd is.
Van onderen gekanteelde dwarsbalk Voorbeeld van Van onderen gekanteelde dwarsbalk Dwarsbalk met kantelen aan de onderzijde. De tegenovergestelde vorm is de gekanteelde dwarsbalk, niet te verwarren met de beurtelings gekanteelde dwarsbalk. [Liekerke]
Van terzijde gezien Gericht naar de rechterzijde van het schild.
Vanzelfsprekendheid De heraldische taal valt op door de eigen vaktermen en korte en bondige zinnen. Het beschrijven in de heraldische taal noemt men blazoeneren. Voor de leek zijn de vaktermen nog wel te herleiden, maar bij de korte en bondige zinnen worden zaken vanzelfsprekend verondersteld die alleen bij heraldici bekend zijn. Die vanzelfsprekend geachte weglatingen worden besproken bij Beschrijvingsregels en plaatsingsregels.
Varen Voorbeeld van Varen Plantensoort.
Varken Voorbeeld van Varken Evenhoevig zoogdier. Heeft in de heraldiek een krul in de staart en geen slagtanden. Heeft hij wel slagtanden dan is het een zwijn. Een mannetjesvarken wordt ook wel beer genoemd. [Schram]
Vat Voorbeeld van Vat Een gewelfde ton, houten vat met hoepels, staande afgebeeld, indien liggend moet dit vermeld worden. Niet verwarren met kuip.
Vechtend Met elkaar vechtende leeuwen, honden of hazen.
Vederbos Deze bestaat meestal uit een onbepaald aantal struis- of pauwenveren, maar ook reiger-, hanen- en andere veren komen voor. Soms staat de bos in een gouden of zilveren koker. Is het aantal bepaald dan laat men het woord vederbos achterwege en noemt men het aantal. Veer.
Veer Voorbeeld van Veer Een hoornachtige pen, met aan weerszijden baardjes. Veren bedekken het lichaam van de vogels. Veren komen zelfstandig voor in het schild en als helmteken. Vaak zijn ze bedoeld als schrijfpen en worden ganzenveer genoemd. [Veer]
Veger Voorbeeld van Veger Ook vager genoemd. Soort borstel. Lijkt enigszins op een scheerkwast en staat altijd met de haren omhoog. [Steengracht]
Velg Buitenrand van wiel of rad.
Venkelblad Voorbeeld van Venkelblad Lancetvormig blad. Wordt meestal met drie bladen afgebeeld, gaffelsgewijs geplaatst, elkaar in het hart rakend met de punten naar buiten gericht. [Van Oldeneel]
Venster Opening of raamwerk bij torens en burchten. Als de vensters een andere kleur hebben dan het bouwwerk zelf dan spreekt men van verlicht.
Venus Voorbeeld van Venus Godin van de schoonheid en de liefde (Romeinse mythologie). In de heraldiek wel afgebeeld als een naakte vrouw staande op een schelp, gelijk de Venus van Botticelli.
Verbroken keper Voorbeeld van Verbroken keper

Een keper waarvan één of beide benen onderbroken is, doch op zo'n manier dat het geheel toch nog duidelijk op een keper lijkt. Synoniem met gespleten keper.

Verdeeld door de gaffelsnede = Gaffelgewijs verdeeld.
Verdelingen Het schild kan door lijnen en hun vervormingen in afzonderlijke delen verdeeld zijn. Hiertoe horen de schildverdelingen, herautstukken en hun vormveranderingen.
Verdiepingen Voorbeeld van Verdiepingen Als op een burcht een kleinere toren is geplaatst dan spreekt men van een burcht met twee verdiepingen.
Verenigd Voorbeeld van Verenigd Als meerdere stukken een nieuw figuur vormen, b.v. drie kepers met een paal.
Vergezeld Voorbeeld van Vergezeld Stukken die als hoofdfiguur in het schild beschouwd worden en dan andere figuren bij zich hebben, zijn daarvan vergezeld.
Vergroot latwerk Voorbeeld van Vergroot latwerk Bestaat uit een grote malie waarvan de hoeken de schildranden raken, waar doorheen twee schuingekruiste gevlochten latten gestoken zijn die in de hoeken van het schild uitkomen.
Verhemelte Alleen koningen en keizers voeren een verhemelte boven hun wapenmantel, doch bedekken dit dan weer onmiddellijk met hun kroon. Dit verhemelte bestaat meestal uit rood fluweel met aan de buitenzijde natuurlijk hermelijn en aan de binnenzijde versierd met gouden sterren.
Verheven Met lijnen en kleurnuances in perspectief weergegeven object, bijvoorbeeld een balk of een ster. Dit wordt nooit in de wapenbeschrijving vermeld.
Verheven dwarsbalk Voorbeeld van Verheven dwarsbalk Met lijnen en kleurnuances in perspectief weergeven dwarsbalk.
Verheven kruis Voorbeeld van Verheven kruis Met lijnen en kleurnuances in perspectief weergeven kruis.
Verheven paal Voorbeeld van Verheven paal Met lijnen en kleurnuances in perspectief weergeven paal.
Verhoogd Figuren die in een schild hoger geplaatst zijn dan gebruikelijk.
Verhoogde dwarsbalk Voorbeeld van Verhoogde dwarsbalk Ook hoofdbalk genoemd. Een enigszins naar boven geplaatste dwarsbalk. [Betuwe]
Verhoogde keper Voorbeeld van Verhoogde keper Een enigszins naar boven geplaatste keper.
Verhoogde schuinbalk Voorbeeld van Verhoogde schuinbalk Een enigszins naar boven geplaatste schuinbalk.
Verkort Deze term wordt gebuikt als het stuk de randen niet raakt, dus vrij in het schild staat.
Verkort breedarmig kruis Voorbeeld van Verkort breedarmig kruis Breedarmig kruis waarvan de armen de schildranden niet raken. [Engelen]
Verkort breedarmig spitsvoetig kruis Voorbeeld van Verkort breedarmig spitsvoetig kruis Breedarmig kruis met spitse voet, waarvan de armen de schildranden niet raken. [Permez]
Verkort kruis Voorbeeld van Verkort kruis Kruis waarvan de armen de schildranden niet raken.
Verkort krukkenkruis Voorbeeld van Verkort krukkenkruis Krukkenhuis waarvan de armen de schildranden niet raken. [Elburch]
Verkort latwerk Voorbeeld van Verkort latwerk Bestaat uit een grote malie, waar doorheen twee schuingekruiste gevlochten latten gestoken zijn die de hoeken niet raken.
Verkort schuin hakenkruis Voorbeeld van Verkort schuin hakenkruis Hakenkruis waarvan de armen de schildranden niet raken.
Verkort schuinkruis Voorbeeld van Verkort schuinkruis

Schuinkruis waarvan de armen de schildranden niet raken. Als het er meer zijn spreekt men van schuinkruisjes. [André de la Porte]

Verkorte dwarsbalk Voorbeeld van Verkorte dwarsbalk Dwarsbalk waarvan de uiteinden de schildranden niet raken.
Verkorte gaffel Voorbeeld van Verkorte gaffel Gaffel waarvan de uiteinden de schildranden niet raken. [Rengers]
Verkorte keper Voorbeeld van Verkorte keper Keper waarvan de benen de schildranden niet raken. [Abresch]
Verkorte knoestige stam Voorbeeld van Verkorte knoestige stam Een vrij in het schild rechtop staande stam van zijn takken en twijgen ontdaan. [Schönfeld]
Verkorte paal Voorbeeld van Verkorte paal Paal waarvan de uiteinden de schildranden niet raken.
Verkorte schuinbalk Voorbeeld van Verkorte schuinbalk Schuinbalk waarvan de uiteinden de schildranden niet raken.
Verkorte schuinstaak Voorbeeld van Verkorte schuinstaak Schuinstaak waarvan de uiteinden de schildranden niet raken. [Van Soissons]
Verlaagd Figuren die lager in het schild geplaatst zijn dan gebruikelijk.
Verlaagd schildhoofd Voorbeeld van Verlaagd schildhoofd Wanneer stukken zich moelijk in het schildhoofd laten plaatsen wordt soms een verlaagd schildhoofd gebruikt. [Stuut, Jonker]
Verlaagde dwarsbalk Voorbeeld van Verlaagde dwarsbalk Een enigszins naar beneden geplaatste dwarsbalk. [Block]
Verlaagde keper Voorbeeld van Verlaagde keper Een enigszins naar beneden geplaatste keper. [Bruinvoort]
Verlaagde schuinbalk Voorbeeld van Verlaagde schuinbalk Een enigszins naar beneden geplaatste schuinbalk.
Verlicht Indien vensters van kastelen e.d. een andere kleur hebben dan het object zelf.
Verliefde haan Voorbeeld van Verliefde haan Haan die de staart als een pauw uitgespreid heeft. Komt zelden voor.
Versmald kruis Voorbeeld van Versmald kruis Wanneer de armen van een kruis smaller zijn dan normaal dan spreekt men van een versmald kruis. [Elsevier]
Versmalde dwarsbalk Voorbeeld van Versmalde dwarsbalk Wanneer de dwarsbalk smaller is dan normaal. [Botter]
Versmalde keper Voorbeeld van Versmalde keper Wanneer de benen van de keper smaller zijn dan normaal.
Versmalde schuinbalk Voorbeeld van Versmalde schuinbalk Als de schuinbalk smaller is dan normaal. [De Hoogh]
Verticaal geruite keper Voorbeeld van Verticaal geruite keper Als bij een keper de ene scheidingslijn van de vakken evenwijdig loopt aan het been en de andere verticaal staat. [Hubrecht]
Victoria Voorbeeld van Victoria Romeinse godin van de overwinning, voorstellende een engel met in de opgeheven rechterhand een krans en in de linkerhand een palmtak [Wakker]
Vierblad Voorbeeld van Vierblad Heeft geen steel en is samengesteld uit vier puntige blaadjes. [Trijnde]
Vierkant Voorbeeld van Vierkant Ook blok genoemd. Geometrische figuur met vier rechte hoeken en vier gelijke zijden. Hij staat op een van die zijden. Indien rustend op één der hoeken moet dit aangegeven worden. [Drijschoor]
Vierpas Figuur van vier elkaar snijdende cirkelbogen. Veel voorkomend op zegels als decoratie om de wapens. Zie ook driepas en vijfpas.
Vijfblad Voorbeeld van Vijfblad Een vijfbladig blad zonder steel, waarvan de blaadjes enigszins puntig uitlopen. [Berk]
Vijfpas Figuur van vijf elkaar snijdende cirkelbogen, lijkend op een roosachtig blad. Veel voorkomend op zegels als decoratie om de wapens. Zie ook driepas en vierpas.
Vijl Voorbeeld van Vijl Staafvormig stalen werktuig met verhakkingen of inkepingen om andere stoffen mee te bewerken, staat rechtop met het handvat omlaag.
Vijzel Voorbeeld van Vijzel Stampvat, meestal met een stamper erin en wordt dan ook wel mortier genoemd. De vijzel dient om, gebruikmakend van de stamper, iets in fijn te maken. [Bijwaart, Van Borcharen]
Vikingschip Voorbeeld van Vikingschip Lang, smal schip van de vikingen, met hoge, karakteristiek gekrulde voorsteven. [Visser]
Vingerhoed Voorbeeld van Vingerhoed Een hoedje van harde stof dat bij het naaien over de top van een vinger zit om die te beschermen en aan de naald kracht bij te zetten. Komt als wapenfiguur bijvoorbeeld voor bij het beroep van zeilmaker, gecombineerd met een naald en een koehoorn. [Sevenhuijsen]
Vingerring Voorbeeld van Vingerring Is bijna altijd bezet met een kostbare steen, bijvoorbeeld robijn of smaragd. [Elias, Gaade]
Viool Voorbeeld van Viool Strijkinstrument. Voor de duidelijkheid altijd vermelden of de hals omhoog of omlaag geplaatst is. Als de snaren een andere kleur hebben dan is hij gesnaard. [Buijes, Van der Hoeven]
Viooltje Voorbeeld van Viooltje Plantensoort, komt zelden voor in de heraldiek.
Vis Voorbeeld van Vis Naam van in het water levende gewervelde dieren met een gestrekt meestal spoelvormig lichaam. Een vis is altijd zwemmend en dit behoeft niet vermeld te worden. Wel moet men steeds proberen de soort te vermelden en of zij gevind, gestaart, geschubd of geoogd zijn van een andere kleur. Geplekt noemt men hen, wanneer zij met plekken van een andere kleur bedekt zijn. Bij de forel laat men dit achterwege, omdat het tot zijn natuurlijke kleur behoort. Zie voor de meest voorkomende vissen het totaaloverzicht achter in deze uitgave bij vissen en plaatsingsregels.
Visgraat Voorbeeld van Visgraat Been of verbeende pees van vissen. Komt o.a. voor in de bek van een kat. [Boeije, Monincx]
Vishaak Voorbeeld van Vishaak Scherpe haak die aan een vislijn geknoopt wordt. Staat rechtop in het schild met het oog naar boven en de haak naar rechts gekeerd. Is de haak naar links gekeerd, dan is hij omgewend. Men kent echter ook dubbele vishaken die rechts en links een haak hebben. [Forsse, Rotshoek]
Visnet Voorbeeld van Visnet Schepnet.
Vlaamse gaai Voorbeeld van Vlaamse gaai Een kraaiachtige vogel met bonte kleuren.
Vlag Stuk doek, meestal rechthoekig, aan de mastkant voorzien van een opgenaaide holle band, de broeking, waarin een lijn loopt om de vlag aan de stok of mast te bevestigen. Men onderscheidt de hoogte en de lengte (het deel dat uitwaait). Alleen als een vlag niet rechthoekig is, wordt dit uitdrukkelijk vermeld. De verhoudingen zijn meestal 2:3 of, bij zeer grote vlaggen 12:15. De meeste vlaggen in de schilden staan op kastelen en schepen afgebeeld. De vlag waait heraldische rechts, indien anders moet dit vermeld worden. Dieren of andere figuren op vlaggen moeten altijd naar de stok toegekeerd zijn, daar het anders lijkt of zij uit de vlag weglopen. Zie ook vaan en banier.
Vlammend Voorbeeld van Vlammend Brandende vlammen, vaak gecombineerd met bijvoorbeeld een bom, een vuurbaken of een hart.
Vlammend doorsneden Voorbeeld van Vlammend doorsneden Een doorsnijding die gevormd wordt door een lijn die bestaat uit vlammen.
Vlammend rad Voorbeeld van Vlammend rad Een (stuur)rad waaruit de einden van de spaken vlammen komen.
Vlammende korf Voorbeeld van Vlammende korf Een gevlochten ijzeren korf waaruit meestal vlammen van natuurlijke kleur komen. Ook brandende manden komen voor. Wordt wel als helmteken gebruikt. [Hell]
Vlasbraker Voorbeeld van Vlasbraker Werktuig om vlasstengels te kneuzen.
Vleermuis Voorbeeld van Vleermuis Een handvleugelig zoogdier. Wordt aanvliegend met gespreide vleugels afgebeeld. [Bat, Eggeren]
Vleeskleur De natuurlijke kleur van onbedekte menselijke lichaamsdelen. In ongekleurde wapens wordt deze soms aangeduid door kleine onderbroken loodrechte streepjes. Als regel laat men vleeskleur en andere “natuurlijke” kleuren in ongekleurde tekeningen gewoon blank.
Vleugel Voorbeeld van Vleugel

Afzonderlijke vleugels komen vrij. Tenzij zij anders genoemd worden, wordt aangenomen dat het arendsvleugels zijn. Een paar vleugels die met het schoudereinde aan elkaar verbonden zijn, noemt men een vlucht. Als zij onverbonden naast elkaar staan, blijven het echter vleugels en kunnen zij in onbeperkt aantal voorkomen. Is er slechts één, dan staat de vleugel met de bocht naar rechts het uiteinde omhoog en de veren naar de linkerkant, indien naar de rechterkant dan is hij omgewend. Staan de vleugels, gelijk aan de vlucht, met de bocht naar binnen en de veren naar buiten, dan zijn zij toegewend. Dit is de meest gebruikelijke stand. Staan de veren van de vleugels naar elkaar toegekeerd, dan staan zij afgewend. [Berg, Van der Heyden]

Vlieg Voorbeeld van Vlieg Insect. Komt sporadisch voor in wapens. Wordt op de rug gezien afgebeeld met de kop naar boven. [Quaedflieg]
Vliegend Figuren worden in schuinrechtse stand met uitgespreide vleugels en ingetrokken poten afgebeeld.
Vliegende draak Voorbeeld van Vliegende draak Fantasiedier. Lijkend op een soort hagedis met uitgestrekte vleugels, zijn tong en staart eindigen in een pijlpunt en wordt op zijn rug gezien.
Vliegende slang Voorbeeld van Vliegende slang Lijkt op een gewone slang met uitgestrekte vleugels, wordt op de rug gezien.
Vliegende vis Voorbeeld van Vliegende vis Gewone vis met uitgestrekte vleugels. [Drost]
Vliegende vogel Voorbeeld van Vliegende vogel Worden in schuinrechtse stand met uitgespreide vleugels met ingetrokken poten en uitgestrekt lichaam afgebeeld. Indien mogelijk de soort vermelden.
Vliertak Voorbeeld van Vliertak Gebladerde takken van de vlierstruik, meestal afgebeeld met zwarte vlierbessen. [Flieringa]
Vlinder Voorbeeld van Vlinder Schubvleugelig insect. Wordt op de rug gezien en staat altijd rechtop met de vleugels uitgespreid. Met rondten op zijn vleugels wordt hij gespiegeld genoemd en geplekt wanneer die rondten zich op zijn lichaam bevinden; zij moeten dan in beide gevallen van een andere kleur zijn. [Van Capelle, De Wit]
Vlo Voorbeeld van Vlo Wordt naar rechts afgebeeld; komt sporadisch voor.
Vlucht Voorbeeld van Vlucht

Een paar vleugels, die met de schoudereinden aan elkaar verbonden zijn, noemt men vlucht. Bij helmtekens worden twee vleugels een vlucht genoemd, ook al zijn zij niet met elkaar verbonden; staat er op de helm maar één vleugel dan heet die gewoon vleugel. Soms staan de vleugels zo naast elkaar dat de een de ander gedeeltelijk bedekt. Dit wordt een gesloten vlucht genoemd.

Voet Voorbeeld van Voet Mensenvoet. Is boven de enkel afgesneden en met de tenen naar rechts gericht. Aangeven of het een linker- of rechtervoet is. [Blauw, Pielat]
Voetangel Voorbeeld van Voetangel

Verdedigingswapen. Massieve ster van gesmeed ijzer met vier punten, waarvan er altijd drie naar beneden gericht zijn en één omhoog. [Claessens]

Voetboog Voorbeeld van Voetboog Wapentuig. Kruisboog gekenmerkt door een voetbeugel op de top van de schacht en een aftrek mechanisme. Deze elementen zijn op afbeeldingen duidelijk te zien, het windwerk niet altijd.
Voetstuk Voorbeeld van Voetstuk Een rechthoekig plateau, het schild en schildhouders steunend. Kan, afhankelijk van de tijd, diverse vormen bezitten. Heeft een kleur, maar kan ook gemarmerd zijn. [Tenijs]
Voetzool Voorbeeld van Voetzool Onderzijde van een voet. Altijd aangeven of het een linker- of een rechtervoet is. [Voet]
Vogel Gewerveld dier bij wie de voorste ledematen in vleugels veranderd zijn, terwijl het lichaam met veren bedekt is en dat in beginsel het vermogen heeft om te vliegen. Vogels hebben een snavel en planten zich voort door eieren. Men moet steeds proberen om de soort op te geven. In veel gevallen is het soort niet bekend en wordt een middel grote zangvogel afgebeeld soms met kuif. In het algemeen worden zij van terzijde afgebeeld, behalve de adelaar die aanziend is en alleen de kop naar rechts gericht heeft. Vogels kunnen zijn gesnaveld, gekamd, gepoot, geleld, genageld, getongd of geoogd van een andere kleur, hetgeen dan vermeld moet worden. Soms hebben zij een versierde staart. Behalve wanneer de vlucht gesloten is dient men altijd de stand van de vleugels te vermelden. Deze kan zijn: met rugwaarts opgeheven vleugels, met rugwaarts opgeheven nederwaarts gerichte vleugels, met opgeheven vleugels, en met opgeheven nederwaarts gerichte vleugels. Als hij echter vliegend is, staat hij meestal in een schuinrechtse stand, met uitgestrekt lichaam. Grijpend noemt men een roofvogel die een prooi in zijn klauwen houdt.
Vogelhals = Vogelkop met hals.
Vogelkooi Voorbeeld van Vogelkooi Vierkante of ronde kooi, met etens- en drinkbakje, om vogels in te houden. [Niebuhr]
Vogelkop Voorbeeld van Vogelkop Als de soort niet herkenbaar is spreekt men van vogelkop. De kop kan zowel afgesneden als afgerukt zijn. Meestal wordt de kop met hals afgebeeld, wat dan vermeld dient te worden.
Vogelkop met hals Als de hals bij een vogelkop wordt afgebeeld moet dit vermeld worden. [Duyst van Voorhout]
Vogelnet Voorbeeld van Vogelnet Net om vogels te vangen.
Vogelpijl Voorbeeld van Vogelpijl Pijl gebruikt bij de jacht op vogels. Heeft in plaats van een scherpe punt een bolvormige kop of hij loopt in twee of drie stompe einden uit. Deze wapenfiguur komt vooral in Engelse wapens voor.
Volgetuigd Voorbeeld van Volgetuigd Een schip met ra- en stag-zeilen, volledig tuig bezittend. Het tegenovergestelde is onttakeld.
Volle maan Voorbeeld van Volle maan Wordt afgebeeld als een schijf met menselijk gezicht, doch zonder de krans van stralen die de zon omgeeft. Zie ook maan.
Voor anker liggend Voorbeeld van Voor anker liggend Soms ligt een schip voor anker met gereefde zeilen en aan ankerkettingen.
Voortkomend Een zon die uit een van de bovenhoeken van het schild komt. De betreffende hoek vermelden.
Vork Meertandig gereedschap. In de heraldiek komen drietand, greep en hooivork voor. [Massingh]
Vorkkruis Voorbeeld van Vorkkruis Gewoon kruis waarvan elke arm in twee gebogen tanden uitloopt, ongeveer zoals bij een hooivork.
Vormveranderingen

Heraldische figuren, worden normaliter door rechte lijnen begrensd. Deze lijnen kunnen van vorm veranderen, waardoor de figuren een ander aspect krijgen. De voornaamste veranderingen zijn golvend, geënt, knoestig, uitgeschulpt, ingeschulpt, gewolkt, getand, hoekig, gekanteeld, zwaluwstaartig en trapvormig.

Vos Voorbeeld van Vos Zoogdier uit de familie der honden. Herkenbaar aan zijn rood(bruine) kleur, spitse snuit, dik behaarde staart en loodrecht gespleten pupil. Men treft hem gaand, staand, springend en klimmend aan. Met een prooi in de bek wordt hij rovend genoemd. De stand van de staart heeft geen betekenis. [Van Thije Hannes, Van der Heim]
Vossenkop Voorbeeld van Vossenkop De kop met hals wordt altijd van terzijde voorgesteld. Hij kan met een afgerukte of afgesneden hals afgebeeld worden . Indien van voren gezien spreekt men van een aanziende vossenkop en wordt dan zonder halsvel afgebeeld. [De Vos]
Vredesduif Voorbeeld van Vredesduif Een duif met een olijftakje in de snavel, die verwijst naar de duif die terug kwam naar de ark van Noach als teken van vrede en verzoening tussen God en mens.
Vrijkwartier Voorbeeld van Vrijkwartier Herautstuk dat iets kleiner is dan een kwartier van het gevierendeelde schild. Het staat bijna altijd in de rechterbovenhoek, een enkele keer links. Dan wordt het linkervrijkwartier genoemd. Een klein vrijkwartier heet schildhoek. [Van Haren]
Vrouwenromp Voorbeeld van Vrouwenromp Wordt steeds voorgesteld als naakt, met lang neerhangend haar en ontbreken de armen of gedeelten daarvan. [Arnoldi]
Vrouwenwapens Vrouwen gebruikten in de begintijd van de heraldiek zelden een wapen. Dit houdt verband met het feit dat de heraldiek haar ontstaan aan het krijgsbedrijf dankt, waaraan vrouwen niet deelnamen. Vanaf het midden van de twaalfde eeuw komen vrouwenwapens voor. Aanvankelijk gaat het hierbij om hoogadellijke vrouwen, die al dan niet een geestelijke functie bekleedden. Zij voerden dan het wapen van hun vader. In de loop van de late Middeleeuwen zien wij ook dat zij in hun schild het wapen van hun vader en moeder combineerden of dat zij het wapen van hun echtgenoot voerden, al dan niet gecombineerd met hun vaders wapen. Dit laatste gebeurde dan in een gedeeld schild. Deze verschillende verschijningsvormen blijven ook na de Middeleeuwen bestaan. Tegenwoordig voert een vrouw bij voorkeur haar eigen familiewapen. Een enkele keer, bijvoorbeeld wanneer zij geen eigen familiewapen heeft, voert zij het wapen van haar man. Aanvankelijk gebruikten vrouwen het spitsovaal zegel, zoals dat ook bij geestelijken in gebruik was. Geestelijken mochten aanvankelijk zelfs geen wapen voeren, wel zegelen. Vanaf de late Middeleeuwen komt het ruitvormige schild in zwang voor vrouwen. In de loop van de 17e eeuw kwam de ovale vorm in gebruik voor gehuwde vrouwen, terwijl de ruitvorm voor ongehuwde vrouwen werd gereserveerd. Dit onderscheid werd niet consequent toegepast maar tegenwoordig wordt dit als regel gehanteerd. In enkele stijlperioden, vooral in de achttiende eeuw werden ruitvormige en ovale schilden ook wel door mannen gevoerd. Een bezwaar van de ovale vorm en de ruitvorm is dat deze zich niet goed lenen voor ingewikkelde figuren, zeker bij delingen. In zulke gevallen verdient de mannelijke schildvorm de voorkeur. Het wapen van een vrouw bestaat in principe alleen uit het schild. Wapenschilden van ovale of ruitvorm worden dus niet gedekt met een helm en toebehoren of alleen een helmteken. Dergelijke wapenschilden kunnen eventueel gedekt worden met rangkronen en versierd worden met liefdeknopen of met verschillende soorten gebladerde en gebloemde takken. In Nederland en Duitsland komt het wel voor dat vrouwen hun volledige familiewapen voerden, dus inclusief helm en toebehoren. Vanaf de 20e eeuw worden in Nederland soms vrouwenwapens van ovale of ruitvorm voorzien van een helmteken op een wrong of helmkroon, maar zonder helm. Dit wordt door sommige heraldici vanuit historisch oogpunt onjuist geacht, omdat de combinatie van schild en helmteken aan mannen was voorbehouden. Een bekende uitzondering hierop vormen de wapens van erfdochters van Schotse adellijke titels. Deze voeren zolang zij niet gehuwd zijn een ruitschild gedekt met het helmteken en dragen bij hun huwelijk het helmteken over aan hun echtgenoot en hun toekomstige erfgenamen.
Vrouwvogel = Harpij.
Vruchten De soort moet steeds aangegeven worden. Zie voor de meest voorkomende vruchten het totaaloverzicht achter in deze uitgave.
Vuist Voorbeeld van Vuist Gesloten hand.
Vurig Kolen die vonken afwerpen.
Vuur Voorbeeld van Vuur Lichtend verschijnsel van iets dat brandt. Heeft in de heraldiek meestal zijn eigen kleur d.w.z. rood waardoorheen gele strepen spelen. Vuurkleur. Afzonderlijk afgebeelde vlammen lopen in drie punten uit.
Vuurbaken Voorbeeld van Vuurbaken Ook baak genoemd. Object ter oriëntatie van de scheepvaart, bestaande uit een trap geplaatst tegen een hoge paal, waarop een korf waarin een vuur gestookt wordt. Niet te verwarren met de vuurtoren, die in zijn klassieke vorm een heraldische toren is met daar bovenop een vuur, die in de ‘moderne’ vorm voorkomt met een grote lantaarn. [Victor]
Vuurkleur Rood waar doorheen gele strepen.
Vuurkorf Voorbeeld van Vuurkorf Korf van gevlochten ijzeren banden waarin een vuur brandt. Komt met of zonder steel voor, ook als helmteken.
Vuurslag Voorbeeld van Vuurslag Bijzonder gevormd voorwerp om vuur te slaan, veelal bestaande uit een stuk staal waarmee men vonken uit vuurstenen slaat. De vuurslag komt afzonderlijk voor maar ook wel beladen op een Bourgondisch kruis. [Averhagen, Broers]
Heraldisch Compendium close
example of heraldic compendium term
Bijzonder gevormd voorwerp om vuur te slaan, veelal bestaande uit een stuk staal waarmee men vonken uit vuurstenen slaat. De vuurslag komt afzonderlijk voor maar ook wel beladen op een Bourgondisch kruis. [Averhagen, Broers]

HERALDISCH COMPENDIUM
Een systematisch overzicht van heraldische compendia
met sprekende voorbeelden
bewerkt en samengesteld
door
H.K. Nagtegaal
2010