Overzicht: Heraldisch compendium

Laadvlieg Voorbeeld van Laadvlieg Een ouderwetse slede om lading over straat te vervoeren, die bestaat uit twee langsliggers, door twee of meer ribben verbonden. [Fenema]
Laars Voorbeeld van Laars Schoeisel dat ook het been boven de enkel bedekt. Soms zijn laarzen aan de bovenzijde omgeslagen of gespoord en van een andere kleur. [Fermin, Jongeneel]
Laatgotisch schild Hieronder verstaat men meestal een schild dat rechte zijkanten heeft en een halfcirkelvormige onderkant. Dit schild komt aan het einde van de 14e eeuw in gebruik en is eigenlijk steeds het klassieke heraldische schild gebleven.
Laatmes Voorbeeld van Laatmes Ook vlijm genoemd (waaraan ons woord “vlijmscherp” ontleend is). Een plat mesje met fijne punt en zeer scherpe randen, in de chirurgie gebruikt o.a. bij aderlatingen. Deze wordt afgebeeld met de handgreep omlaag. Komt vooral in Engelse wapens voor.
Ladder Voorbeeld van Ladder Klimgereedschap. Staat rechtop, indien anders geplaatst moet dit aangegeven worden. Het aantal sporten moet vermeld worden. [Deijnoot, Della Scala]
Lade Voorbeeld van Lade Een schuifbak voor een bureau of kast.
Lafhartige leeuw Voorbeeld van Lafhartige leeuw Een klimmende leeuw met de staart tussen de benen. Leeuw.
Lage keper Voorbeeld van Lage keper

De benen van de keper uitgaande van de benedenhoeken, raken elkaar vóór de bovenschildrand.

Lam Voorbeeld van Lam Jong schaap, altijd gaande. Het is een Paaslam, Godslam of Agnus Dei, wanneer het een kerkbanier of -wimpel over de schoft draagt.
Lambertsnoot = Hazelnoot.
Lamp Voorbeeld van Lamp Kunstmatige lichtbron die in allerlei vormen in wapens voorkomt, afhankelijk van doel, plaats en tijd. Men treft bijvoorbeeld lampen aan met de vorm van een antieke vaas met tuit en oor, maar ook wel met de lantaarnachtige vorm.
Lampetkan Voorbeeld van Lampetkan Kan van een wasstel, waarin water bewaard wordt. Deze is meer versierd en groter dan de gewone kan.
Lamsvel Huid van het lam. Zie ook dierenhuid.
Lancet Voorbeeld van Lancet Spitsovaal chirurgisch mesje. [Von Siebold]
Lancetvormig Voorbeeld van Lancetvormig Een blad dat drie- of meermalen zo lang als breed is, met gebogen zijden en spitse uiteinden (als van een lancet).
Landschap Voorbeeld van Landschap Landschappen in wapens druisen in tegen de hele geest van de heraldiek en zijn daarom onheraldisch. Desondanks vindt men ze wel op schilden. Ze moeten dan zo nauwkeurig mogelijk beschreven worden. [Van Dishoeck, Kooij]
Lans Voorbeeld van Lans

Ook piek of speer genoemd. Stootwapen waarvan de lanspunt aan een stok is bevestigd. Lansen zijn naar het gebruik waarvoor zij bestemd zijn verschillend van lengte en vorm. De lans uit het steekspel van ridders wordt ook wel toernooilans genoemd. De totale lengte hiervan bedraagt 3½ à 4½ meter. De stok was dan aan het greepeinde voorzien van een of meer kegelvormige verdikkingen, waardoor het zwaartepunt dicht bij de hand kwam te liggen, of ook wel van een lansplaat, een cirkelvormige handbeschermer. De lans is altijd rechtop geplaatst en heeft van boven een piekijzer. Soms is hij afgebroken. Dan ziet men de splinters van het hout. [Drijfhout, De Villeneuve]

Lansijzer Voorbeeld van Lansijzer Ook lanskroon genoemd. IJzeren driepunt, aangebracht op de top van een lans. [Doublet]
Lanskroon = Lansijzer.
Lansplaat Voorbeeld van Lansplaat Een ronde, platte, ijzeren plaat, onder aan de lans bevestigd, om de hand van de ridder tegen de slagen of stoten van zijn tegenstander te beschermen. Komt ook zelfstandig in wapens voor.
Lanspunt Voorbeeld van Lanspunt Soms wordt de punt van de lans als een afzonderlijke figuur voorgesteld; staat dan rechtop met de punt naar boven. [De Coppin]
Latijns kruis Voorbeeld van Latijns kruis Dit kruis bestaat uit een verkorte paal verenigd met een verkorte verhoogde dwarsbalk. Als het op traptreden staat, heet het Calvariekruis. [Gerritsma, Hasius]
Latwerk Voorbeeld van Latwerk Bestaat uit een grote malie, waar doorheen twee schuingekruiste gevlochten latten gestoken zijn die in de hoeken van het schild uitkomen. Als de latten de hoeken niet raken en dus vrij in het schild staan wordt dit traliewerk genoemd. Wanneer de latten wel in de hoeken uitkomen en de hoeken van de malie ook de schildranden raken spreekt men van een vergroot latwerk.
Laurentius, Sint = Sint-Laurentius.
Laurierbloem Voorbeeld van Laurierbloem Bloem van de laurierboom. [Lorijn]
Laurierboom Voorbeeld van Laurierboom Boomsoort. [Charbon]
Lauriertak Voorbeeld van Lauriertak Tak van de laurierboom. Ook wel lauwertak genoemd.
Lauwerkrans Voorbeeld van Lauwerkrans Krans van laurierbladen.
Lauwertak Tak van de lauwer- of laurierboom. Wordt soms door geestelijken en engelen in de hand gehouden. Komt ook gevlochten in wapens voor. Ook worden lauriertakken regelmatig gebruikt om er wapens mee te omringen.
Lazuur Ook azuur geheten. Oude heraldische naam voorblauw. Het woord is waarschijnlijk afgeleid van een blauwe halfedelsteen, die in het Arabisch lajward of lazhward heette, wat in het Latijn "lapis lazuli" werd.
Ledig Niet gevuld. Zie bijv. geledigd kruis.
Leest Voorbeeld van Leest Ook schoenmakersleest genoemd. Gereedschap van de schoenmaker met meerdere (inwendige) schoenvormen waarover schoenen en laarzen worden gevormd.
Leeuw

In de Nederlandse heraldiek is de koning der dieren een veel voorkomende wapenfiguur. Hij wordt sterk gestileerd weergegeven. De kop van de heraldische leeuw is smaller dan die van de natuurlijke leeuw. De manen beginnen pas onder de oren, zodat het voorhoofd en de schedel kaal zijn, het lichaam is gestrekt en slank, de staart staat in de vorm van een S omhoog. De muil staat open, de tanden zijn zichtbaar en de tong, die in de muil zo dun schijnt als een draad, loopt aan de punt breed uit als een knots. De poten zijn tenger, behalve de knieën, die juist bijzonder breed zijn. Zijn normale houding in wapens is klimmend, d.w.z. staande op zijn achterpoten en dit hoeft dus verder niet vermeld te worden. Genageld, getongd en gekroond zegt men indien die delen van de figuur een andere kleur hebben dan het lichaam zelf. Sommige leeuwen hebben een staart waarvan het uiteinde tot op de helft van de lengte gespleten is; bovendien zijn dan beide delen dikwijls schuingekruist en door elkaar geslingerd en geknoopt. Deze leeuw wordt dubbelstaartig genoemd. Leeuwen kunnen in allerlei houdingen en vormen afgebeeld worden.
In de heraldiek komen vooral voor:
Aanziende leeuwenkop
Dubbelkoppige leeuw
Dubbelstaartige leeuw
Gaande aanziende leeuw
Gaande leeuw
Gehelmde leeuw
Gehoonde leeuw
Halve leeuw
Klimmende leeuw
Klimmende aanziende leeuw
Klimmende omziende leeuw
Lafhartige leeuw
Leeuw met kap op
Leeuwengezicht
Leeuwenklauw
Leeuwenkop
Liggende leeuw
Onthoofde leeuw
Schaduwleeuw
Staande leeuw
Uitkomende leeuw
Zittende aanziende leeuw
.

Leeuw met helm op = Gehelmde leeuw.
Leeuw met kap op Voorbeeld van Leeuw met kap op Komt sporadisch voor. Leeuw. [De Waal]
Leeuwengezicht = Aanziende leeuwenkop.
Leeuwenklauw Voorbeeld van Leeuwenklauw Stuk van de voorpoot van een leeuw. [Mellema, Van Norden]
Leeuwenkop Voorbeeld van Leeuwenkop Wordt van terzijde gezien met een afgesneden of afgerukte hals, soms is hij gekroond. Vaak met de tong van een andere kleur.
Leidekkershamer Voorbeeld van Leidekkershamer Gereedschap van de leidekker. Een mesvormig geslepen hamer met een scherpe en een stompe punt. Hamer. [Leijendecker]
Lelie Voorbeeld van Lelie De lelie heeft zijn eigen heraldische vorm, die nogal afwijkt van de natuurlijke lelie. Het lijkt meer op een gestileerde afbeelding van een lis- of irisbloem. De Fransen noemen haar dan ook “fleur de lys”. Lelies worden op verschillende manieren geplaatst. Men treft ze alleen, met twee, drie enz. maar ook groepsgewijs gerangschikt, d.w.z. paalsgewijs geplaatst aan, het aantal wordt dan altijd vermeld. Men spreekt van bezaaid wanneer het er een willekeurig aantal zijn, waarvan sommige uit de schildranden komen. Ook treft men halve lelies aan en lelies met afgesneden voet. [Alberda]
Lelie met afgesneden voet Voorbeeld van Lelie met afgesneden voet Lelie waarvan het onderste deel ontbreekt. [Beversluijs]
Leliekruis Voorbeeld van Leliekruis Een verkort kruis waarvan uit het einde van elke arm een lelie tevoorschijn komt. [De Graaf]
Lelierad Voorbeeld van Lelierad Karbonkel waarvan elke staaf in een lelie uitloopt.
Leliestaf Voorbeeld van Leliestaf Een staf met aan de bovenzijde een uitkomende lelie en beneden soms beslagen of wortelvormig uitlopend. [Van der Wyck]
Lelievormig doorsneden Voorbeeld van Lelievormig doorsneden De velden doorsneden door een lelievormige lijn.
Lepel Voorbeeld van Lepel Eet-, tafel- en keukengerei. Staat rechtop met de steel omlaag.
Lepelaar Voorbeeld van Lepelaar

Vogel behorende tot de familie der ooievaars. Herkenbaar aan de lepelvormige snavel. Wordt altijd van terzijde afgebeeld en staat steeds op één poot. Staat hij dat niet, dan moet dit vermeld worden. [Lepelaar]

Lepelaarskop Voorbeeld van Lepelaarskop Kop van een lepelaar. Als behalve de kop een deel van de hals zichtbaar is moet dit in de beschrijving opgenomen worden. [De Backer]
Letters Voorbeeld van Letters Worden als onheraldisch beschouwd en komen daarom zelden in wapens voor. Zo mogelijk moet de lettersoort opgegeven worden en de stijl van de letters, b.v. gotisch, romeins, e.d. Letters kunnen ook gesymboliseerd worden door gebruik te maken van heraldische objecten (bijv. twee omgekeerde punten die samen de letter W vormen). [Wicherlink, Van Wisse]
Libel Voorbeeld van Libel Netvleugelig insect. Herkenbaar aan zijn typische lange dunne lijf en vier vleugels. [Stock]
Liefdeknoop Voorbeeld van Liefdeknoop Een koord in de vorm van een vierkant met aan de buitenhoeken doorlopende doorgestoken lussen. Ook andere vormen komen voor. Deze komen zowel in als om het schild voor. Zij werden vooral om ruitvormige of ovale vrouwelijke wapenschilden geplaatst en om alliantiewapens. [Stout]
Liggend Wapenfiguren die in liggende houding of positie zijn afgebeeld. Bij dieren spreekt men van liggend als zij in hun natuurlijk houding neerliggend voorkomen. Deze natuurlijke lighouding kan bij viervoetigen van dier tot dier verschillen. Een dolfijn wordt liggend genoemd als de kromming van de rug naar boven gericht is en de kop en staart naar beneden. Blokjes die op hun lange zijde rusten zijn ook liggend en worden soms turven genoemd. Een ton die op de zijkant rust, en dus niet rechtop staat, wordt ook wel als liggend aangeduid. Bonen en wassenaars worden in hun standaardstand wel eens liggend genoemd. Omdat dit bij laatst genoemde figuren de standaardplaatsing is kan dit echter achterwege blijven.
Liggende leeuw Voorbeeld van Liggende leeuw Leeuw waarvan het gehele lichaam de grond raakt. Leeuw. [Van Bergum]
Lijster Voorbeeld van Lijster Zangvogel, meestal natuurlijk afgebeeld. [Verheijen, Waszink]
Linde Voorbeeld van Linde Boomsoort. De bladeren worden veel groter voorgesteld dan in de natuur, om de karakteristieke vorm goed te doen uitkomen. [Tol]
Lindeblad Voorbeeld van Lindeblad Blad van de lindeboom. Ook afzonderlijke hartvormige lindebladeren komen voor. [Vos van Driel]
Lindetak Voorbeeld van Lindetak Gebladerde tak van de lindeboom.
Linkerbenedenafsnijding Voorbeeld van Linkerbenedenafsnijding Deze afsnijding wordt gevormd door een lijn te trekken uit het midden van de linkerzijde van het schild naar het midden van de schildvoet.
Linkerbovenafsnijding Voorbeeld van Linkerbovenafsnijding Wordt gevormd door een linkerschuinlijn te trekken uit het midden van de bovenschildrand naar het midden van een der zijden van het schild.
Linkerpaal Voorbeeld van Linkerpaal Een paal geplaatst tussen het hart van het schild en de linkerschildrand.
Linkerschuinbalk Voorbeeld van Linkerschuinbalk Een balk die van de linkerboven- naar de rechterbenedenhoek loopt.
Linkervrijkwartier Voorbeeld van Linkervrijkwartier Een vrijkwartier in de linkerbovenhoek. Komt vrij zelden voor. [Craendonk]
Links In de heraldiek wordt men verondersteld achter het schild te staan en zo het wapen te beschrijven. Als gevolg hiervan is wat links genoemd wordt voor de beschouwer rechts en vice versa.
Links ingehoekt Voorbeeld van Links ingehoekt Ingehoekt, waarbij de punten die van de linkerschildrand uitgaan de rechterrand niet raken. [Van der Boerde]
Linksgeschuinbalkt Voorbeeld van Linksgeschuinbalkt Een schild dat geheel bedekt is met een even aantal linkerschuinbalken. Men moet altijd het aantal stukken opgeven. [Rammelaan]
Linksgeschuind Voorbeeld van Linksgeschuind Een lijn komende vanuit de rechterbenedenhoek en gaande naar de linkerbovenhoek, waardoor het schild in twee helften is verdeeld. [Cronenborgh]
Lint Staat onder het wapen bij Schotse wapens erboven meestal met een spreuk of kreet. Dit lint heeft doorgaans een witte kleur. Een lint wordt ook gebruikt voor het samenbinden van een bundel, pijlenbos, e.d., soms met een strik.
Lippen Voorbeeld van Lippen Vlezige bloedrijke en daarom rood gekleurde randen van de mond. Lippen komen sporadisch voor in de heraldiek. [Van der Lip]
Lisdodde Voorbeeld van Lisdodde Vrucht van een moerasplant, soms afgebeeld met lange steel en twee bladeren. [Van Beijma]
Lisplant Voorbeeld van Lisplant Moerasplant, afgebeeld met of zonder vrucht, de lisdodde. [Lisman]
Lokvogel Voorbeeld van Lokvogel Voorwerp in de gedaante van een vogel om jachtvogels terug te roepen.
Loodrecht gekanteeld Als bij schuinliggende herautstukken de tinnen of kantelen evenwijdig met de zijden van het schild lopen, in plaats van er loodrecht op te staan.
Loodrecht gekanteeld geschuind Voorbeeld van Loodrecht gekanteeld geschuind Schildverdeling waarbij het schild is verdeeld door een kanteelvormige lijn die van de rechterbovenhoek naar de linkerbenedenhoek loopt.
Loodrecht gekanteelde keper Voorbeeld van Loodrecht gekanteelde keper Vorm van de keper met aan beide zijden loodrecht geplaatste kantelen. [Van Dam]
Loot Voorbeeld van Loot Uitlopende twijg, jonge tak, aan een stam.
Lopend = Gaand of stappend.
Loper Voorbeeld van Loper Stuk uit schaakspel.
Los in het schild De schildranden niet rakend.
Losse (gras)grond Voorbeeld van Losse (gras)grond Grasgrond die de schildranden niet raakt. Zie voorbeeld bij bos. [Schaepman]
Lotharings kruis Voorbeeld van Lotharings kruis Ook kruis van Anjou genoemd. Bestaat uit een verkorte paal met twee verkorte dwarsbalken. Het is een variatie van het patriarchale kruis en komt in de 15de eeuw voor het eerst voor in de heraldiek in Lotharingen.
Lotusbloem Voorbeeld van Lotusbloem Een tulpachtige bloem, van de plant uit de waterleliefamilie, gestileerd weergeven met aan weerszijden twee gekrulde bladeren en een steel die beneden eindigt in de vorm van een lelie. Bloemen. [Dubourcq]
Lucht Voorbeeld van Lucht Een der vier elementen en vertegenwoordigd door wolken en wind. Wind wordt voorgesteld door een Boriskopje.
Lugubere wapens Voorbeeld van Lugubere wapens Wapens die naargeestig overkomen, met meestal de dood als motto. [Van Gorcum]
Luit Voorbeeld van Luit Snaarinstrument. Indien de snaren een andere kleur hebben moet dit vermeld worden. [Luijt]
Lus In of van een touw. Zie ook knoop.
Heraldisch Compendium close
example of heraldic compendium term
In of van een touw. Zie ook knoop.

HERALDISCH COMPENDIUM
Een systematisch overzicht van heraldische compendia
met sprekende voorbeelden
bewerkt en samengesteld
door
H.K. Nagtegaal
2010